Η Τριπλή Θεά

Πηγή: Robert Graves - Ηρακλής, ο συνταξιδιώτης μου (εκδ. alien)

Όταν η φυλή των Ιώνων, το πρώτο κύμα των Ελλήνων εισβολέων, ξεκίνησε από τις αχανείς υπερίστριες εκτάσεις, και κινήθηκε νότια, διέσχισε πρώτα την Ίστρια, έπειτα την Ιλλυρία και κατάληξε στη Θεσσαλία, όπου όλοι οι αυτόχθονες κάτοικοι, Σάτυροι, Λαπίθες, Αίθικες, Φλεγύες και Κένταυροι, αποτραβήχθηκαν αμέσως στα ορεινά τους οχυρά. Οι πολυάριθμοι εισβολείς, φέραν μαζί τους δικούς τους Θεούς και όλα τα ιερά αντικείμενα της λατρείας τους. Οι Κένταυροι, οι γηγενείς του Πήλιου όρους, τους παρακολουθήσαν από ψηλά να κινούνται αργά με τις αγέλες και τα κοπάδια τους προς την πεδιάδα των Παγασών, πέρα μακριά στα δυτικά, όπου και παραμείναν για μερικές ημέρες. Στη συνέχεια, καθώς σαλπίσαν οι ανιχνευτές, ότι εντοπίσαν ακόμη πλουσιότερα βοσκοτόπια στα νότια, οι Ίωνες, συνέχισαν το ταξίδι τους προς το φρούριο της Φθίας και χάθηκαν από τα μάτια των Κενταύρων. Στην Ιωλκό, κοντά στους πρόποδες του Πήλιου, υπήρχε ένας αρχαίος Νυμφώνας των Ιχθύων, η πρωθιέρεια του οποίου έκρινε τα όλα ιερά θέματα της Φθιώτιδας. Οι Νύμφες, όταν πλησίασαν οι Ίωνες, δεν τρέξαν να σωθούν. Αντίθετα, σφυρίζοντας σαν φίδια, τράβηξαν έξω τις γλώσσες και τους κάμαν τρομακτικούς μορφασμούς Γοργόνας. Με περισσή περίσκεψη οι Ίωνες, πέρασαν βιαστικά στη Βοιωτία.

Στην Πελασγία, όπως λεγόταν τότε η Ελλάδα, οι Ίωνες συνάντησαν ένα μάλλον φιλόξενο κράμα ανθρώπων: αυτόχθονες Πελασγούς, ανάμικτους με Ενετούς, Κρήτες και Αιγύπτιους αποίκους. Όλοι τους λάτρευαν την Τριπλή Θεά Σελήνη με το ένα ή το άλλο της όνομα. Κήρυκες που στάλθηκαν, από τις Μυκήνες, το Άργος, την Τίρυνθα και τις άλλες πόλεις προς το σεβάσμιο ιερό της Θεάς στην Ολυμπία, πήραν την εντολή να καλωσορίσουν τους Ίωνες, με τον απαράβατο όρο ότι θα σεβαστούν όλα τα καθιερωμένα θρησκευτικά ήθη των κτήσεών Της. Οι Ίωνες εντυπωσιάστηκαν τόσο από την ευγένεια και την άψογη συμπεριφορά των αποσταλμένων όσο κι από τα κολοσιαία τείχη των πόλεων οι οποίες τους έστειλαν. Απρόθυμοι να επιστρέψουν στη Θεσσαλία, και χωρίς ελπίδα να ενεργήσουν σαν κατακτητές, δέχτηκαν σοφά να υποτάξουν τους Θεούς τους στην Θεά, και Εκείνη να τους υιοθετήσει. Ο πρώτος ηγεμόνας των Ιώνων, ο οποίος αποδέχτηκε την υποταγή λεγόταν Μινύας, και τούτον στη συνέχεια η Θεά ευνόησε περισσότερο από κάθε άλλον. Ο πατέρας του, ο Χρύσης, είχε ιδρύσει την πόλη της Αιαίης, στο ομώνυμο νησί απέναντι από την Πόλα, στο βόρειο άκρο της Αδριατικής θάλασσας. Όταν ο Μίνυας πέθανε, η Θεά τον αντάμειψε με τον τίτλο του ήρωα και όρισε πενήντα Νύμφες να υπηρετούν το μεγάλο λευκό τύμβο του στην βοιωτική πόλη του Ορχομενού, δίπλα στην λίμνη Κωπαΐδα, και να κρίνουν τα ιερά θέματα σε ολόκληρη την περιοχή. Οι Νύμφες δεν παντρεύονταν ποτέ αλλά επιλέγαν ελεύθερα τους εραστές τους κατά τις εορταστικές ημέρες, σύμφωνα με τα έθιμα των Πελασγών. Ο Κέκροπας, ο Αιγύπτιος, ήταν αυτός πυ θέσπισε πρώτος τον θεσμό του γάμου στην Αττική. Η Θεά του συγχώρεσε το νεωτερισμό με τον όρο να εφαρμόζεται χωρίς ίχνος ασέβειας προς την ίδια και τους Πελασγούς Της. Οι Ίωνες γνώριζαν κι αυτοί τον θεσμό του γάμου και τον εφάρμοζαν, αλλά όταν διαπιστώσαν πως οι σημαντικότεροι αυτόχθονες τον θεωρούσαν βέβηλο, τότε οι περισσότεροι, από ντροπή, τον εγκατέλειψαν.

Ακολούθησε μια δεύτερη ελληνική εισβολή, της φυλής των Αιολών. Ήσαν ισχυρότεροι από τους Ίωνες και ήρθαν από τον δρόμο της Θράκης. Σαν τους Ίωνες, οι Αιολοί προσπέρασαν την Ιωλκό. Καταλάβαν, όμως, την βοιωτική πόλη του Ορχομενού, την οποία βρήκαν αφύλαχτη στη διάρκεια κάποιας γιορτής. Οι αρχηγοί τους απόκτησαν στο εξής το δικαίωμα να θεωρούνται θεματοφύλακες του τόπου κι έπεισαν τις Νύμφες του τάφου του Μινύα, να τους δεχθούν ως συζύγους τους. Γι’ αυτό το λόγο ονομάστηκαν Μινύες και αποτέλεσαν την αριστοκρατία αυτού του τμήματος της ανατολικής Ελλάδας. Δεν ήσαν, όμως, σε θέση να κατακτήσουν την Αττική ή την Πελοπόννησο επειδή η ισχυρή πόλη της Θήβας του Κάδμου, τους έκλεινε το δρόμο. Ο Αίολος, ο μεγάλος τους πρόγονος, τιμήθηκε επίσης με τον τίτλο του ήρωα. Από την σπηλιά του στη Θράκη, ή την ρωγμή στη γης, όπου είχαν παραχωθεί τα οστά του, ασκούσε εξουσία πάνω στους ανέμους, μια χάρη που του την παραχώρησε η Τριπλή Θεά.

Όταν ο βασιλιάς την ιωνικής Αθήνας, ο Θησέας, έχτισε μυστικά έναν στόλο και λεηλάτησε την κρητική Κνωσό, οι Μινύες βγήκαν κι αυτοί στη θάλασσα. Εξόπλισαν κάπου εκατό πλοία ή και περισσότερα, και τα συγκέντρωσαν κοντά στην Αυλίδα, στις προστατευμένες ακτές του Ευβοϊκού κόλπου. Ο Θησέας, αντί να συγκρουστεί με τους Αιολούς προτίμησε να κάνει μια συνθήκη μαζί τους, σύμφωνα με την οποία οι δυο πολιτείες, Αθήνα και Ορχομενός, μοιράστηκαν ειρηνικά το διαμετακομιστικό εμπόριο που αποσπάστηκε από τα χέρια των Κρητικών ενώ αναλάβαν κοινή δράση ενάντια στους πειρατές. Οι Αθηναίοι εμπορεύονταν στο εξής με το νότο και την ανατολή – με τις πόλεις της Αιγύπτου, της Αφρικής, της Φοινίκης και της Μικράς Ασίας, και προπάντων με την φρυγική Τροία, την πρώτη αγορά εμπορευμάτων της Πέραν Ανατολής – ενώ οι Μινύες συναλλάσονταν με τη Θεσσαλία και τη Θράκη, στο βοριά, και με τη Σικελία, την Κέρκυρα, την Ιταλία και τη Γαλατία, στη δύση. Μάλιστα, για τη διευκόλυνση του δυτικού εμπόριου, οι Μίνυες σταθμεύσαν ένα μέρος του στόλου τους στην Πύλο, την αμμουδερή, μια κτήση τους στην δυτική ακτή της Πελοποννήσου, ώστε να αποφεύγουν τον δύσκολο περίπλου του ακρωτήριου Μαλέα. Οι άνεμοι του Αιόλου, τους οποίους οι Νύμφες του ιερού του γνώριζαν την τέχνη να τους φυλακίζουν σε ασκούς από δέρμα χοίρου, προσφέραν μεγάλες υπηρεσίες στους κυβερνήτες των ποντοπόρων πλοίων των Μινύων.

Έτσι, οι Μίνυες πλούτισαν, και τίποτα δεν ήταν εύκολο να διαταράξει την ευημερία του βασιλείου τους, εφόσον έκαναν ό,τι μπορούσαν για να είναι πάντα ευχαριστημένη η Θεά. Τον δικό τους ουράνιο Θεό, τον Δίο, τον οποίο λατρεύαν πάνω στο Λαφύστιο όρος με την μορφή Κριού, τον αναγνώρισαν δημόσια σαν υιοθετημένο γιό της Μητέρας Θεάς. Εκείνη του έδωσε και το όνομα Ζαγρέας, ή Ζευς. Κατά το παρελθόν, αυτό ήταν το όνομα του αγοριού που, καθώς λέγαν, συνήθιζε να γεννά η Θεά κάθε χρόνο, σαν απόδειξη της γονιμότητάς της, στο κρητικό σπήλαιο της Δίκτης, το Δίκταιον Άντρον, και το οποίο θυσιαζόταν επίσης κάθε χρόνο για το καλό του λαού και του τόπου. Μετά την υιοθεσία του Θεού των Μινύων, η θυσία αυτή σταμάτησε και ο Ζευς απόλαυσε όλα τα προνόμια μιας ενήλικης θεότητας. Μάλιστα, σε ορισμένες περιστάσεις, του παραχωρήθηκε ακόμη κι η πρωτοκαθεδρία απέναντι στη Θεά Νύμφη και στη Θεά Κόρη, τις θυγατέρες της Μητέρας Θεάς, η οποία περέμεινε, βέβαια, κυρίαρχη Θεότητα.