Σάββατο 8 Μαρτίου 2008

ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΑ ΡΗΜΑΤΑ ΤΗΣ Β΄ ΣΥΖΥΓΙΑΣ (ΣΕ –ΜΙ)


Διαίρεση τῶν ῥημάτων σε –μι

Τὰ ῥήματα τῆς β’ συζυγίας, δηλ. ὅσα λήγουν σὲ -μι, διαιροῦνται κατὰ τὸ χαρακτῆρα τοῦ ῥηματικοῦ θέματος, ὅπως καὶ τὰ ῥήματα τῆς α’ συζυγίας:

α) σὲ φωνηεντόληκτα: ἵ-στη-μι (ῥ. θ. στη-)

Ἐνεστώτας παρατατικὸς καὶ ἀόριστος β’ τῶν φωνηεντόληκτων ῥημάτων σὲ -μι

Τὰ φωνηεντόληκτα ῥήματα σὲ -μι κανονικὰ σχηματίζουν τὸ θέμα τοῦ ἐνεστώτα (καὶ τοῦ παρατατικοῦ) ἀπὸ τὸ ῥηματικὸ θέμα, ἀφοῦ προστεθεῖ στὴν ἀρχὴ ὁ ἐνεστωτικὸς ἀναδιπλασιασμός, δηλαδὴ ἡ ἐπανάληψη τοῦ ἀρχικοῦ συμφώνου τοῦ ῥηματικοῦ θέματος μαζὶ μὲ ἕνα ι:

(ῥ. θ. στη-, σί-στη-μι) ἵ-στη-μι (=στήνω)

(ῥ. θ. θη-, θι-θη-μι) τί-θη-μι (=θέτω)

(ῥ. θ. jη-, jί-jη-μι) ἵ-η-μι (=ῥίχνω)

(ῥ. θ. δω-, δί-δω-μι) δί-δω-μι (=δίνω)

Τὰ φωνηεντόληκτα ῥήματα σὲ -μι γενικά, ὅπως καὶ τὰ συμφωνόληκτα, διαφέρουν ἀπὸ τὰ ῥήματα σὲ μόνο κατὰ τὸ σχηματισμὸ τοῦ ἐνεστώτα καὶ τοῦ παρατατικοῦ τῆς ἐνεργητικῆς καὶ μέσης φωνῆς.

Ἀλλὰ τέσσερα μόνο φωνηεντόληκτα σὲ -μι, δηλαδὴ τὰ ῥήματα ἵστημι, τίθημι, ἵημι καὶ δίδωμι, διαφέρουν ἀπὸ τὰ ῥήματα σὲ κατὰ τὸ σχηματισμὸ τοῦ β’ ἀορίστου.

Τὰ τέσσερα αὐτὰ ῥήματα στοὺς χρόνους αὐτούς, δηλαδὴ στὸν ἐνεστώτα, τὸν παρατατικὸ καὶ τὸν β’ ἀόριστο, κλίνονται κατὰ τὸν ἀκόλουθο τρόπο:

Παραδείγματα φωνηεντόληκτων ῥημάτων σὲ -μι (ἵστημι, θ. στη-, στα-΄ τίθημι, θ. θη-, θε-΄ ἵημι, θ. ἡ-, ἑ-΄ δίδωμι, θ. δω-, δο-)

Α’ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

Ἐνεστῶτας

Παρατατικός

Ἀόριστος β’

ὁριστική

ἵ-στη-μι

ἵ-στη-ς

ἵ-στη-σι(ν)

ἵ-στα-μεν

ἵ-στα-τε

ἱ-στᾶσι(ν)

ἵ-στα-τον

ἵ-στα-τον

τί-θη-μι

τί-θη-ς

(τι-θεῖς)

τί-θη-σι(ν)

τί-θε-μεν

τί-θε-τε

τι-θέ-ασι(ν)

τί-θε-τον

τί-θε-τον

ἵ-η-μι

ἵ-η-ς (ἱ-εῖς)

ἵ-η-σι(ν)

ἵ-ε-μεν

ἵ-ε-τε

ἱ-ᾶσι(ν)

ἵ-ε-τον

ἵ-ε-τον

δί-δω-μι

δί-δω-ς

δί-δω-σι(ν)

δί-δο-μεν

δί-δο-τε

δι-δό-ασι(ν)

δί-δο-τον

δί-δο-τον

ἵ-στη

ἵ-στη

ἵ-στη

ἵ-στα-μεν

ἵ-στα-τε

ἵ-στα-σαν

ἵ-στα-τον

ἱ-στά-την

ἐ-τί-θη-ν

ἐ-τί-θεις

ἐ-τί-θει

ἐ-τί-θε-μεν

ἐ-τί-θε-τε

ἐ-τί-θε-σαν

ἐ-τί-θε-τον

ἐ-τι-θέ-την

ἵη-ν

ἵ-εις

ἵ-ει

ἵ-ε-μεν

ἵ-ε-τε

ἵ-ε-σαν

ἵ-ε-τον

ἱ-έ-την

ἐ-δί-δουν

ἐ-δί-δους

ἐ-δί-δυο

ἐ-δί-δο-μεν

ἐ-δί-δο-τε

ἐ-δί-δο-σαν

ἐ-δί-δο-τον

ἐ-δι-δό-την

ἔ-στη-ν

ἔ-στη-ς

ἔ-στη

ἔ-στη-μεν

ἔ-στη-τε

ἔ-στη-σαν

ἔ-στη-τον

ἐ-στή-την

ἔ-θη-κα

ἔ-θη-κας

ἔ-θη-κε

ἔ-θε-μεν

ἔ-θε-τε

ἔ-θε-σαν

ἔ-θε-τον

ἐ-θέ-την

ἧ-κα

ἧ-κας

ἧ-κε

εἷ-μεν

(ἑ-jε-μεν)

εἷ-τε

εἷ-σαν

εἷ-τον

εἵ-την

ἔ-δω-κα

ἔ-δω-κας

ἔ-δω-κε

ἔ-δο-μεν

ἔ-δο-τε

ἔ-δο-σαν

ἔ-δο-τον

ἐ-δό-την

ὑποτακτική

ἱ-στ

ἱ-στῇς

ἱ-στ

ἱ-στῶμεν

ἱ-στῆτε

ἱ-στῶσι(ν)

ἱ-στῆ-τον

ἱ-στῆ-τον

τι-θ

τι-θῇς

τι-θ

τι-θῶμεν

τι-θῆτε

τι-θῶσι(ν)

τι-θῆ-τον

τι-θῆ-τον

ἱ-

ἱ-ῇς

ἱ-

ἱ-ῶμεν

ἱ-ῆτε

ἱ-ῶσι(ν)

ἱ-ῆ-τον

ἱ-ῆ-τον

δι-δῶ

δι-δῷς

δι-δῷ

δι-δῶμεν

δι-δῶτε

δι-δῶσι(ν)

δι-δῶ-τον

δι-δῶ-τον

στ

στῇς

στ

στῶμεν

στῆτε

στῶσι(ν)

στῆτον

στῆτον

θ

θῇς

θ

θῶμεν

θῆτε

θῶσι(ν)

θῆτον

θῆτον

ἧς

ὧμεν

ἧτε

ὧσι(ν)

ἧτον

ἧτον

δ

δῷς

δ

δῶμεν

δῶτε

δῶσι(ν)

δῶτον

δῶτον

εὐκτική

ἱ-σταίη-ν

ἱ-σταίη-ς

ἱ-σταίη

ἱ-σταίη-μεν

ἱ-σταίη-τε

ἱ-σταίη-σαν

ἱ-σταῖ-τον

ἱ-σταί-την

τι-θείη-ν

τι-θείη-ς

τι-θείη

τι-θείη-μεν

τι-θείη-τε

τι-θείη-σαν

τι-θεῖ-τον

τι-θεῖ-την

ἱ-είη-ν

ἱ-είη-ς

ἱ-είη

ἱ-είη-μεν

ἱ-είη-τε

ἱ-είη-σαν

ἱ-εῖ-τον

ἱ-εί-την

δι-δοίη-ν

δι-δοίη-ς

δι-δοίη

δι-δοίη-μεν

δι-δοίη-τε

δι-δοίη-σαν

δι-δοῖ-τον

δι-δοί-την

σταίη-ν

σταίη-ς

σταίη

σταίη-μεν (σταῖμεν)

σταίη-τε (σταῖτε)

σταίη-σαν (σταῖεν)

σταῖ-τον

σταί-την

θείη-ν

θείη-ς

θείη

θείη-μεν (θεῖμεν)

θείη-τε (θεῖτε)

θείη-σαν (θεῖεν)

θεῖ-τον

θεί-την

εἵη-ν

εἵη-ς

εἵη

εἵη-μεν (εἷμεν)

εἵη-τε (εἷτε)

εἵη-σαν (εἷεν)

εἵ-τον

εἵ-την

δοίη-ν

δοίη-ς

δοίη

δοίη-μεν (δοῖμεν)

δοίη-τε (δοῖτε)

δοίη-σαν (δοῖεν)

δοῖ-τον

δοί-την

προστακτική

-

ἵ-στη

ἱ-στά-τω

-

ἵ-στα-τε

ἱ-στά-ντων

(ἱ-στά-τωσαν)

ἵ-στα-τον

ἱ-στά-των

-

τί-θει

τι-θέ-τω

-

τί-θε-τε

τι-θέ-ντων

(τιθέτωσαν)

τί-θε-τον

τι-θέ-των

-

ἵ-ει

ἱ-έ-τω

-

ἵ-ε-τε

ἱ-έ-ντων

(ἱέτωσαν)

ἵ-ε-τον

ἱ-έ-των

-

δί-δου

δι-δό-τω

-

δί-δο-τε

δι-δό-ντων

(διδότωσαν)

δί-δο-τον

δι-δό-των

στῆ-θι

στή-τω

στῆ-τε

στάν-των (στή-τωσαν)

στῆ-τον

στή-των

θέ-ς

θέ-τω

θέ-τε

θέ-ντων (θέτωσαν)

θέ-τον

θέ-των

ἕ-ς

ἕ-τω

ἕ-τε

ἕ-ντων (ἕ-τωσαν)

ἕ-τον

ἕ-των

δό-ς

δό-τω

δό-τε

δό-ντων (δότωσαν)

δό-των

δό-των

ἀπαρέμφατο

ἱ-στά-ναι

τι-θέ-ναι

ἱ-έ-ναι

δι-δό-ναι

στῆναι

θεῖναι

εἷναι

δοῦναι

μετοχή

ἱ-στάς (γεν. ἱστάντος)

ἱ-στᾶ-σα (γεν. ἱστάσης)

ἱ-στά-ν (γεν. ἱστάντος)

τι-θείς (τιθέντος)

τι-θεῖσα (τιθείσης)

τι-θέν (τιθέντος)

ἱ-είς (ἱέντος)

ἱ-εῖσα (ἱείσης)

ἱ-έν (ἱέντος)

δι-δούς (διδόντος)

δι-δοῦσα (διδούσης)

δι-δόν (διδόντος)

στάς (στάντος)

στᾶσα (στάσης)

στάν (στάντος)

θείς (θέντος)

θεῖσα (θείσης)

θέν (θέντος)

εἵς (ἕντος)

εἷσα (εἵσης)

ἕν (ἕντος)

δούς (δόντος)

δοῦσα (δούσης)

δόν (δόντος)

Β’ ΜΕΣΗ ΦΩΝΗ

Ἐνεστῶτας

Παρατατικός

Ἀόριστος β’

ὁριστική

ἵ-στα-μαι

ἵ-στα-σαι

ἵ-στα-ται

ἱ-στά-μεθα

ἵ-στα-σθε

ἱ-στα-νται

ἵ-στα-σθον

ἵ-στα-σθον

τί-θε-μαι

τί-θε-σαι

τί-θε-ται

τί-θε-μεθα

τί-θε-σθε

τί-θε-νται

τί-θε-σθον

τί-θε-σθον

ἵ-ε-μαι

ἵ-ε-σαι

ἵ-ε-ται

ἱ-έ-μεθα

ἵ-ε-σθε

ἱ-ε-νται

ἵ-ε-σθον

ἵ-ε-σθον

δί-δο-μαι

δί-δο-σαι

δί-δο-ται

δι-δό-μεθα

δί-δο-σθε

δί-δο-νται

δί-δο-σθον

δί-δο-σθον

ἱ-στά-μην

ἵ-στα-σο

ἵ-στα-το

ἱ-στά-μεθα

ἵ-στα-σθε

ἵ-στα-ντο

ἵ-στα-σθον

ἱ-στά-σθην

ἐ-τι-θέ-μην

ἐ-τί-θε-σο

ἐ-τί-θε-το

ἐ-τι-θέ-μεθα

ἐ-τί-θε-σθε

ἐ-τί-θε-ντο

ἐ-τί-θε-σθον

ἐ-τι-θέ-σθην

ἱ-έ-μην

ἵ-ε-σο

ἵ-ε-το

ἱ-έ-μεθα

ἵ-ε-σθε

ἵ-ε-ντο

ἵ-ε-σθον

ἱ-έ-σθην

ἐ-δι-δό-μην

ἐ-δί-δο-σο

ἐ-δί-δο-το

ἐ-δι-δό-μεθα

ἐ-δί-δο-σθε

ἐ-δί-δο-ντο

ἐ-δί-δο-σθον

ἐ-δι-δό-σθην

ἔ-θέ-μην

ἔ-θου

ἔ-θε-το

ἐ-θέ-μεθα

ἔ-θε-σθε

ἔ-θε-ντο

ἔ-θε-σθον

ἐ-θέ-σθην

εἴ-μην

εἷ-σο

εἷ-το

εἵ-μεθα

εἷ-σθε

εἷ-ντο

εἷ-σθον

εἵ-σθην

ἐ-δό-μην

ἔ-δου

ἔ-δο-το

ἐ-δό-μεθα

ἔ-δο-σθε

ἔ-δο-ντο

ἔ-δο-σθον

ἐ-δό-σθην

ὑποτακτική

ἱ-στῶ-μαι

ἱ-στ

ἱ-στῆ-ται

ἱ-στώμεθα

ἱ-στῆσθε

ἱ-στῶνται

ἱ-στῆσθον

ἱ-στῆσθον

τι-θῶμαι

τι-θ

τι-θῆται

τι-θώμεθα

τι-θῆσθε

τι-θῶνται

τι-θῆσθον

τι-θῆσθον

ἱ-ῶμαι

ἱ-

ἱ-ῆται

ἱ-ώμεθα

ἱ-ῆσθε

ἱ-ῶνται

ἱ-ῆσθον

ἱ-ῆσθον

δι-δῶμαι

δι-δ

δι-δῶται

δι-δώμεθα

δι-δῶσθε

δι-δῶνται

δι-δῶσθον

δι-δῶσθον

θῶμαι

θ

θῇται

θώμεθα

θῆσθε

θῶνται

θῆσθον

θῆσθον

μαι

ται

μεθα

σθε

νται

σθον

σθον

δῶμαι

δ

δῶται

δώμεθα

δῶσθε

δῶνται

δῶσθον

δῶσθον

εὐκτική

ἱ-σταί-μην

ἱ-σταί-ο

ἱ-σταί-το

ἱ-σταί-μεθα

ἱ-σταῖ-σθε

ἱ-σταῖ-ντο

ἱ-σταῖ-σθον

ἱ-σταί-σθην

τι-θεί-μην

τι-θεῖ-ο

τι-θεῖ-το

τι-θεί-μεθα

τι-θεῖσθε

τι-θεῖ-ντο

τι-θεῖ-σθον

τι-θεί-σθην

ἱ-εί-μην

ἱ-εῖ-ο

ἱ-εῖ-το

ἱ-εί-μεθα

ἱ-εῖσθε

ἱ-εῖ-ντο

ἱ-εῖ-σθον

ἱ-εί-σθην

δι-δοί-μην

δι-δοῖ-ο

δι-δοῖ-το

δι-δοί-μεθα

δι-δοῖ-σθε

δι-δοῖ-ντο

δι-δοῖ-σθον

δι-δοί-σθην

θεί-μην

θεῖ-ο

θεῖ-το

θεί-μεθα

θεῖ-σθε

θεῖ-ντο

θεῖ-σθον

θεῖ-σθον

εἵ-μην

εἷ-ο

εἷ-το

εἷ-μεθα

εἷ-σθε

εἷ-ντο

εἵ-σθον

εἵ-σθην

δοί-μην

δοῖ-ο

δοῖ-το

δοί-μεθα

δοῖ-σθε

δοῖ-ντο

δοῖ-σθον

δοί-σθην

προστακτική

-

ἵ-στά-σο (ἵστω)

ἱ-στά-σθω

-

ἵ-στα-σθε

ἱ-στά-σθων

(-σθωσαν)

ἵ-στα-σθον

ἱ-στά-σθων

-

τί-θε-σο

τι-θέ-σθω

-

τί-θε-σθε

τι-θέ-σθων

(-σθωσαν)

τί-θε-σθον

τι-θέ-σθων

-

ἵ-ε-σο

ἱ-έ-σθω

-

ἵ-ε-σθε

ἱ-έ-σθων

(-σθωσαν)

ἵ-ε-σθον

ἱ-έ-σθων

-

δί-δο-σο

δι-δό-σθω

-

δί-δο-σθε

δι-δό-σθων

(-σθωσαν)

δί-δο-σθον

δι-δό-σθων

θοῦ

θέ-σθω

θέ-σθε

θέ-σθων (θέσθωσαν)

θέ-σθον

θέ-σθων

οὗ

ἕ-σθω

ἕ-σθε

ἕ-σθων (ἕσθωσαν)

ἕ-σθον

ἕ-σθων

δοῦ

δό-σθω

δό-σθε

δό-σθων (δόσθωσαν)

δό-σθον

δό-σθων

ἀπαρέμφατο

ἵ-στα-σθαι

τί-θε-σθαι

ἵ-ε-σθαι

δί-δο-σθαι

θέ-σθαι

ἕ-σθαι

δό-σθαι

μετοχή

ἱ-στά-μενος

ἱ-στα-μένη

ἱ-στά-μενον

τι-θέ-μενος

τι-θε-μένη

τι-θέ-μενον

ἱ-έ-μενος

ἱ-ε-μένη

ἱ-ε-μένον

δι-δόμενος

δι-δο-μένη

δι-δό-μενον

θέ-μενος

θε-μένη

θέ-μενον

ἕ-μενος

ἑ-μένη

ἕ-μενον

δόμενος

δομένη

δόμενον

ΟΙ ΑΛΛΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΩΝ ΦΩΝΗΕΝΤΟΛΗΚΤΩΝ ΡΗΜΑΤΩΝ ΣΕ –ΜΙ

Οἱ ἄλλοι χρόνοι, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἐνεστώτα, παρατατικό καὶ ἀόριστο β’, τῶν φωνηεντόληκτων ῥημάτων ἵστημι, τίθημι, ἵημι καὶ δίδωμι σχηματίζονται κανονικὰ ὅπως καὶ τῶν φωνηεντόληκτων ῥημάτων σὲ , δηλ. ἀπὸ τὸ ἱσχυρὸ ἤ ἀδύνατο θέμα καὶ μὲ τὶς ἀντίστοιχες καταλήξεις, ἀλλὰ καὶ μὲ κάποιες ἀνωμαλίες, ὅπως φαίνεται στὸν παρακάτω συνολικὸ πίνακα:

α) ἵ-στη-μι (=στήνω) (ῥ. θ. στη- καὶ στα-),

παρατ. ἵ-στη-ν,

μέλλ. στήσω,

ἀόρ. α’ ἔ-στη-σα,

ἀόρ. β’ ἔ-στη-ν,

παρακ. ἕ-στη-κα,

ὑπερσ. εἱ-στή-κειν καὶ ἑ-στή-κειν,

συντ. μέλλ. ἑ-στή-ξω,

μέσ. καὶ παθ. ἵ-στα-μαι,

παρατ. ἱστά-μην,

μέσ. μέλλ. στή–σομαι,

μέσ. ἀόρ. α’ ἐ-στη-σάμην,

παθ. μέλλ. στα-θήσομαι,

παθ. ἀόρ. ἐ-στά-θην,

ῥημ. ἐπίθ. ἀνά-στα-τος, ἀν-υπό-στατος, ἀπο-στα-τέον.

Παράγ. στά-σις, ἐπι-στά-της, στα-θμός, στή-λη, στή-μων κτλ.

β) τί-θη-μι (=θέτω) (ῥ. θ. θη- καὶ θε-),

παρατ. ἐ-τί-θην,

μελλ. θή-σω,

ἀόρ. ἔ-θη-κα,

παρακ. τέ-θη-κα ἤ τέ-θει-κα.

Μεσ. καὶ παθ. τί-θε-μαι,

παρατ. ἐ-τι-θέ-μην,

μέσ. μέλλ. θή-σομαι,

μέσ. ἀόρ. β’ ἐ-θέ-μην,

παθ. μέλλ. τε-θή-σομαι,

παθ. ἀόρ. ἐ-τέ-θην,

παρακ. μέσ. τέ-θει-μαι,

παρακ. παθ. κεῖμαι (=εἶμαι τοποθετημένος ἀπὸ κάποιον),

ὑπερσ. παθ. ἐ-κεί-μην.

Ῥημ. ἐπίθ. θετός, πρόσθε-τος ἤ προσθε-τός, σύν-θε-τος, θε-τέον κτλ.

Παράγ. θῆ-μα, ἀ-νά-θη-μα(=ἀφιέρωμα), θέ-σις κτλ.

γ) ἵ-η-μι (=ῥίχνω) (ῥ. θ. jη- = ἡ- καὶ je- = ἑ-),

παρατ. ἵ-η-ν,

μέλλ. ἤ-σω,

ἀόρ. ἧ-κα,

παρακ. εἷ-κα.

Μέσ. καὶ παθ. ἵ-ε-μαι,

παρατ. ἱ-έ-μην,

μέσ. μέλλ. -ή-σο-μαι (ἀφ-ή-σο-μαι),

μέσ. ἀόρ. α’ –η-κά-μην (προ-η-κά-μην),

μέσ. ἀόρ. β’ –εί-μην (ἀφ-εί-μην, ἀφ-εῖσο, άφ-εῖτο κτλ.),

παθ. μέλλ. –ε-θήσομαι (ἀφ-ε-θήσομαι),

παθ. ἀόρ. –εί-θην (ἀφ-εί-θην, ὑποτ. ἀφ-ε-θῶ κτλ.),

παρακ. –εῖ-μαι (ἀφ-εῖ-μαι),

ὑπερσ. –εί-μην (ἀφ-εί-μην, ἀφ-εῖ-σο, ἀφ-εῖ-το κτλ.).

Ῥημ. ἐπίθ. (ἑ-τός) κάθ-ετος, ἄφ-ε-τος, συν-ε-τός.

Παράγ. ἄν-ε-σις, ἄφ-ε-σις, ἔν-ε-σις, σύν-ε-σις κτλ., ἀφ-έ-της κτλ.

δ) δί-δω-μι (=δίνω) (ῥ. θ. δω- καὶ δο-),

παρατ. ἐ-δί-δουν (-ους, -ου),

μέλλ. δώ-σω,

ἀόρ. ἔ-δω-κα,

παρακ. δέ-δω-κα,

ὑπερσ. ἐ-δε-δώ-κειν,

συντελ. μέλλ. δεδωκὼς ἔσομαι.

Μέσ. καὶ παθ. δί-δο-μαι,

παρατ. ἐ-δι-δό-μην,

μέσ. μέλλ. δώ-σομαι,

μέσ. ἀόρ. β’ ἐ-δό-μην,

παθ. μέλλ. δο-θήσομαι,

παθ. ἀόρ. ἐ-δό-θην,

παρακ. δέ-δο-μαι,

ὑπερσ. ἐ-δε-δό-μην.

Ῥημ. ἐπίθ. δο-τός, δο-τέος.

Παράγ. δό-σις, δο-τήρ, δῶ-ρον κτλ.