Σάββατο 21 Ιουνίου 2008

Το ρήμα οἶδα

Ἄλλα ῥήματα ποὺ κλίνονται ὁλικὰ ἤ μερικὰ κατὰ τὰ ῥήματα σὲ -μι μὲ διάφορες ἀνωμαλίες εἶναι:

7. Τὸ ῥῆμα οἶδα (=γνωρίζω). Τὸ οἶδα εἶναι παρακείμενος β’ τοῦ ἄχρηστου ῥ. εἴδω καὶ πῆρε σημασία ἐνεστῶτα.

Ενεστώτας

Παρατατικός

Μέλλοντας

Αόριστος β’

Οριστική

οἶδα

οἶσθα

οἶδε(ν)

ἴσμεν

ἴστε

ἴσασι(ν)

ᾔδη ἤ ᾔδειν

ᾔδησθα ἤ ᾔδεις

ᾔδει ἤ ᾔδει

ᾔδεμεν ἤ ᾖσμεν

ᾔδετε ἤ ᾖστε

ᾔδεσαν ἤ ᾖσαν

εἴσομαι ἤ εἰδήσω

εἴσει (-ῃ) ἤ εἰδήσεις

εἴσεται ἤ εἰδήσει

εἰσόμεθα ἤ εἰδήσομεν

εἴσεσθε ἤ εἰδήσετε

εἴσονται ἤ εἰδήσουσι(ν)

ἔγνων

ἔγνως

ἔγνω

ἔγνωμεν

ἔγνωτε

ἔγνωσαν

Υποτακτική

εἰδῶ

εἰδῇς

εἰδῇ

εἰδῶμεν

εἰδῆτε

εἰδῶσι(ν)

γνῶ

γνῷς

γνῷ

γνῶμεν

γνῶτε

γνῶσι(ν)

Ευκτική

εἰδείην

εἰδείης

εἰδείη

εἰδεῖμεν (-είημεν)

εἰδεῖτε (-είητε)

εἰδεῖεν (-είησαν)

εἰσοίμην ἤ εἰδήσοιμι

εἴσοιο ἤ εἰδήσοις

εἴσοιτο ἤ εἰδήσοι

εἰσοίμεθα ἤ εἰδήσοιμεν

εἴσοισθε ἤ εἰδήσοιτε

εἴσοιντο ἤ εἰδήσοιεν

γνοίην

γνοίης

γνοίη

γνοῖμεν

γνοῖτε

γνοῖεν

Προστακτική

-

ἴσθι

ἴστω

-

ἴστε

ἴστων

-

γνῶθι

γνώτω

-

γνῶτε

γνόντων

Απαρέμφατο

εἰδέναι

εἴσεσθαι ἤ εἰδήσειν

γνῶναι

Μετοχή

εἰδώς

εἰδυῖα

εἰδός

εἰσόμενος ἤ εἰδήσων

εἰσομένη ἤ εἰδήσουσα

εἰσόμενον ἤ εἰδῆσον

γνούς

γνοῦσα

γνόν

Παρακείμενος

Υπερσυντέλικος

Τετελεσμένος μέλλοντας

Οριστική

ἔγνωκα

ἔγνωκας

ἔγνωκε(ν)

ἐγνώκαμεν

ἐγνώκατε

ἐγνώκασι(ν)

ἐγνώκειν

ἐγνώκεις

ἐγνώκει

ἐγνώκειμεν

ἐγνώκετε

ἐγνώκεσαν

ἐγνωκὼς ἔσομαι

ἐγνωκὼς ἔσῃ (-ει)

ἐγνωκὼς ἔσται

ἐγνωκότες ἐσόμεθα

ἐγνωκότες ἔσεσθε

ἐγνωκότες ἔσονται

Υποτακτική

ἐγνωκὼς ὦ

ἐγνωκὼς ᾖς

ἐγνωκὼς ᾖ

ἐγνωκότες ὦμεν

ἐγνωκότες ᾖτε

ἐγνωκότες ὦσι(ν)

Ευκτική

ἐγνωκὼς εἴην

ἐγνωκὼς εἴης

ἐγνωκὼς εἴη

ἐγνωκότες εἶμεν

ἐγνωκότες εῑτε

ἐγνωκότες εἴησαν ἤ εἶεν

ἐγνωκὼς ἐσοίμην

ἐγνωκὼς ἔσοιο

ἐγνωκὼς ἔσοιτο

ἐγνωκότες ἐσοίμεθα

ἐγνωκότες ἔσοισθε

ἐγνωκότες ἔσοιντο

Προστακτική

-

ἐγνωκὼς ἴσθι

ἐγνωκὼς ἔστω

-

ἐγνωκότες ἔστε

ἐγνωκότες ἔστων

Απαρέμφατο

ἐγνωκέναι

ἐγνωκὼς ἔσεσθαι

Μετοχή

ἐγνωκὼς ἐσόμενος

ἐγνωκυῖα ἐσομένη

ἐγνωκός ἔσόμενον

ἐγνωκὼς ἐσόμενος

ἐγνωκυῖα ἐσομένη

ἐγνωκὸς ἐσόμενον

15 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

Τί θα πει "πρόθεση";

kalliopi είπε...

-άκλιτο μέρος του λόγου που συντάσσεται με πλάγιες πτώσεις ονόματος, αντωνυμίας ή μετοχής και δηλώνει επιρρηματικές σχέσεις τόπου, χρόνου, τρόπου, ποσού, μέσου, οργάνου και αναφοράς· συντιθέμενο με άλλες λέξεις, μεταβάλλει την έννοιά τους-

π.χ. εν, συν, δια, ανα, κατά, άνευ κτλ. Σε επόμενο ποστ.

Ανώνυμος είπε...

Ετυμολογικά σημαίνει "προ της θέσης";
Ποιάς θέσης δηλαδή;
ευχαριστώ

Ανώνυμος είπε...

Να διευκρινήσω ότι δεν τελείωσα φιλολογία, μου αρέσει όμως η ετυμολογική αναζήτηση.
Θα μπορούσες μέσω της σελίδας σου να μου απαντήσεις σε μερικές απορίες;

kalliopi είπε...

Η λέξη πρό-θεσις βγαίνει από το ρήμα προ-τίθημι. Η σημασία της ετυμολογίας είναι αυτή που αναφέρεις.

Ακριβώς επειδή η πρόθεση συντάσσεται με πλάγιες πτώσεις ονόματος, αντωνυμίας ή μετοχής, έχει αυτό το όνομα.

Π.χ. ἐν τῷ χρόνῳ, η θέση είναι "τῷ χρόνῳ", η πρό-θεσις είναι το "ἐν".

ἄνευ νοήματος, η θέση είναι το "νοήματος", η πρό-θεσις είναι το "ἄνευ".

kalliopi είπε...

----Να διευκρινήσω ότι δεν τελείωσα φιλολογία, μου αρέσει όμως η ετυμολογική αναζήτηση.
Θα μπορούσες μέσω της σελίδας σου να μου απαντήσεις σε μερικές απορίες;---

Ομοίως :) Αν μπορώ φυσικά και θα σου απαντώ.

Ανώνυμος είπε...

Στο δεύτερο παράδειγμά σου φαίνεται καθαρά η σημασία της προ-θέσης. (άνευ νοήματος)
Στο «εν τω χρόνω» όμως, γιατί θεωρείται ότι το «εν» τέθηκε προ της θέσης «χρόνου» και όχι το άρθρο «τω»;
Επίσης, πώς μπορούμε στα νέα ελληνικά να μεταφράσουμε την έκφραση «εν τω χρόνω»;

Κάτι άλλο: τι σημαίνει ο όρος «πλάγια πτώση»; Τι «πλαγίασε» δηλ. και τί «έπεσε» κι από πού;

Διάβασα ακόμη ότι στους αρχαίους ποιητές μας –βλ. Όμηρο, Σοφοκλή κ.α.- οι προθέσεις διατηρούσαν την επιρρηματική σημασία τους καθώς βρίσκονταν χ ω ρ ι ζ ό μ ε ν ε ς από τα ρήματα, π.χ. «εκ δ’ άγαγε» - εξήγαγε δε.
Φαινόμενο το οποίο παρατηρείται στην γερμανική γλώσσα. Απορώ γιατί δεν το κρατήσαμε στη δική μας.

Λέξεις για ετυμολόγηση:

Βουλιμία, βουλή, έθνος, χαρά, δικτατορία, ένστικτο , δαίμων.

Αυτά προς το παρόν. Ελπίζω να μη σε δυσκολεύω, αλλιώς θα χρειαστεί να με παραπέμψεις σε μία ειδικό. :-)

kalliopi είπε...

---Στο δεύτερο παράδειγμά σου φαίνεται καθαρά η σημασία της προ-θέσης. (άνευ νοήματος)
Στο «εν τω χρόνω» όμως, γιατί θεωρείται ότι το «εν» τέθηκε προ της θέσης «χρόνου» και όχι το άρθρο «τω»;
Επίσης, πώς μπορούμε στα νέα ελληνικά να μεταφράσουμε την έκφραση «εν τω χρόνω»;---

ἄνευ (τοῦ) νοήματος, ἐν (τῷ) χρόνῳ..

Γιατί να την μεταφράσουμε;, ελληνική έκφραση είναι. Με την πάροδο του χρόνου.

kalliopi είπε...

---Κάτι άλλο: τι σημαίνει ο όρος «πλάγια πτώση»; Τι «πλαγίασε» δηλ. και τί «έπεσε» κι από πού; ---

Δεν ξέρω αν μπορώ να βοηθήσω. Δεν είμαι ειδικός, το επισημαίνω αυτό για να μη δημιουργηθούν τυχόν παρεξηγήσεις. Αν διαβάζει κάποιος ειδικός ας μας πει.

Πτώση εκ του πίπτω. Η πτώση δείχνει σε τι κατάσταση βρίσκεται το αντικείμενο. Το αντικείμενο πέφτει/μεταβάλλεται/περιέρχεται σε διάφορες καταστάσεις/προσδιορισμούς.

Η πλάγια πτώση (γενική, δοτική, αιτιατική) εξυπονοεί μια έμμεση κατάσταση/προσδιορισμό, ενώ η ορθή μια άμεση.

----------------
Όταν λέμε ότι κλίνουμε ένα μέρος του λόγου, π.χ. ένα ουσιαστικό, εννοούμε ότι παραθέτουμε για κάθε αριθμό, (ενικό και πληθυντικό), την μορφή που έχει αυτό το ουσιαστικό σε όλες τις πτώσεις, (Ονομαστική, Γενική, Δοτική, Αιτιατική, Κλητική).

-Γενική είναι η πτώση που μεταχειριζόμαστε όταν θέλουμε να προσδιορίσουμε το γένος σε κάποιο πτωτικό μέρος του λόγου.

Με χρήση της γενικής απαντούμε στην ερώτηση τίνος;.

- Αιτιατική είναι η πτώση που μεταχειριζόμαστε όταν θέλουμε να προσδιορίσουμε την αιτία, λόγω της οποίας κάποιο πτωτικό μέρος του λόγου, ενεργεί ή πάσχει.

Με χρήση της αιτιατικής απαντούμε στην ερώτηση ποιόν;.

-Δοτική είναι η πτώση της αρχαίας ελληνικής γλώσσας που μεταχειριζόμαστε όταν θέλουμε να προσδιορίσουμε σε ποιόν πρέπει να δοθεί κάτι.

Με χρήση της δοτικής απαντούμε στην ερώτηση σε ποιόν;.

-Ονομαστική είναι η πτώση που μεταχειριζόμαστε όταν θέλουμε να προσδιορίσουμε το όνομα κάποιου πτωτικού μέρους του λόγου.

Με χρήση της ονομαστικής απαντούμε σε ερωτήσεις όπως ποιός; ή ποιά; ή ποιό;

-Κλητική είναι η πτώση που μεταχειριζόμαστε όταν καλούμε ή προσφωνούμε κάποιον ή κάτι.

Ανώνυμος είπε...

Ικανοποιητική η απάντησή σου σχετικά με τις πτώσεις στα ελληνικά, όμως δεν με καλύπτει πλήρως.
Για παράδειγμα, υπάρχουν ξένες γλώσσες, που έχουν έως 35 πτώσεις στη γραμματική τους.
Τι σημαίνει αυτό; Ότι απαντούν σε 35 ερωτήματα-αιτίες;

Επίσης, δεν μου έδωσες την ετυμολογία των λέξεων που σου ζήτησα. Όπως εξηγείς, δεν είσαι ειδικός, όπως ίσως θα περίμενε κανείς διαβάζοντας την σελίδα σου.
Δεν πειράζει βέβαια.
Θα μπορούσες μήπως να μου συστήσεις κάποιο «φιλολογικότερο» ιστοχώρο;
Οι σύνδεσμοι στους οποίους έχεις παραπομπή θα μπορούσαν να βοηθήσουν;

kalliopi είπε...

Aγαπητέ ανώνυμε, αν δε σε καλύπτει η απάντηση λυπάμαι και δεν μπορώ να κάνω κάτι άλλο.

Διαπιστώνω ότι βιάζεσαι, ενώ εγώ ασχολούμαι με το blog στον ελεύθερό μου χρόνο. Κάποιες από τις λέξεις που αναζητάς τις έχω ήδη, ενώ άλλες θα πρέπει να ψάξω. Αν και αυτές δε σε καλύψουν, τι να κάνουμε ;)
Δες εδώ.

Όμως πραγματικά, αν ψάχνεις έναν ιστοχώρο "φιλολογικότερο" εύχομαι να τον βρεις, εύχομαι να βοηθήσουν και οι ελάχιστοι σύνδεσμοι που έχω.

Φιλικά

Artanis είπε...

καλησπέρα Καλλιόπη...

kalliopi είπε...

Καλώστην :)

Μαίρη είπε...

Καλά τι γελοίος αυτός με τις τόσες ερωτήσεις! Τζαμπατζής και τεμπέλης! Ψάξε μόνος σου ρε αχάριστε ρεμπεσκέ!

UNKNOWN είπε...

Όντως. Μας το παίζει ότι και καλά ξέρει ενώ δεν έχει ιδέα βασικούς όρους όπως είναι οι πλαγιες πτώσεις,στο παράδειγμα του έκανε και λάθος τις προθέσεις και ζητάει να του απαντήσουν και όλες τις ερωτήσεις!